1. Phương pháp đầu tư CANSLIM là gì?

CANSLIM là một phương pháp chọn mua chứng khoán nổi tiếng được nhiều người biết đến do William O'Neil - người sáng lập ra tờ Investor's Business Daily, sáng tạo ra. Phương pháp này chọn mua chứng khoán bao hàm cả phân tích cơ bản và phân tích kĩ thuật.

Trong quá trình nghiên cứu những cổ phiếu có lợi nhuận cao nhất từ năm 1953 – 1985, O'neil đã tìm ra một hệ thống những đặc tính chung của những cổ phiếu này. 

Những đặc tính mấu chốt cần tập trung vào được tóm tắt trong từ viết tắt CANSLIM.

Trong bài viết này cũng Fhub.vn tìm hiểu qua một số tiêu chi trong phương pháp nổi tiếng này nhé. 

2. Tại sao nên dựa vào chỉ số C – Lợi nhuận trên mỗi cổ phần quý hiện tại (càng cao càng tốt)

Con số lợi nhuận trên cổ phiếu (EPS) được tính bằng tổng lợi nhuận sau thuế chia cho tổng số cổ phần phổ thông đã được phát hành. Tỷ lệ này có giá trị dương càng cao càng tốt, điều này chứng tỏ tiềm năng tăng trưởng của giá trong thời gian tới.

Trong nhiều nhân tố khiến giá cổ phiếu lên hoặc xuống, những cổ phiếu “xuất sắc” thường có đặc điểm chung, đó chính là sự tăng lên của những con số lợi nhuận được báo cáo trong một hoặc hai quý gần nhất trước cú đột phá nhảy vọt về giá trong tương lai gần.

Tuy nhiên, liệu sự tăng trưởng lợi nhuận kiểu đó có tiếp tục được duy trì trong thời gian tới? Và liệu sự tăng giá của cổ phiếu đó có bền vững hay chỉ là cú "bull" lên nhất thời? 

Sẽ rất là rủi ro nếu không đánh giá kỹ  tăng trưởng đột biến đó

Thậm chí, trước rủi ro không tránh khỏi của thị trường, việc mạo hiểm đổ tiền vào những cổ phiếu mập mờ với sự phóng đại về lợi nhuận sắp tới, là điều hoàn toàn không nên. Trong khi đó, chúng ta có thể chọn những cổ phiếu có mức lợi nhuận tăng đều bởi khi giá cổ phiếu biến động và bước vào giai đoạn điều chỉnh không tránh khỏi trên thị trường , cổ phiếu của những công ty kinh doanh có lợi nhuận kém hoặc lợi nhuận âm sẽ gánh chịu sự suy thoái trước nhất và nặng nề nhất. 

Khi so sánh lợi nhuận, bạn phải chọn dữ liệu từ cùng kỳ năm trước,  chứ không phải quý trước. Điều này tránh được yếu tố dao động của thời vụ, ví dụ như tùy mặt hàng và ngành nghề kinh doanh mà quý cuối năm doanh số bán hàng sẽ cao bất thường hơn trong năm.

Bên cạnh đó, khi đánh giá lợi nhuận, bạn cần loại bỏ những yếu tố bất thường không mang tính chu kỳ. Ví dụ công ty báo cáo lợi nhuận trong quý gần nhất bao gồm các khoản lợi nhuận không có tính chu kỳ như hoạt động bán bất động sản hay lợi nhuận từ các hoạt động tài chính như đánh giá lại các khoản đầu tư,.... thì phần lợi nhuận này cần được trừ ra. Lợi nhuận từ những sự kiện đặc biệt này chỉ xảy ra một lần, không tái diễn và không phải lợi nhuận thu được từ hoạt động sản xuất và kinh doanh lâu dài của công ty, nên chúng cần bị loại bỏ.

Một điều đáng chú ý là sự đồng bộ mức tăng trưởng doanh số và lợi nhuận. Lợi nhuận hàng quý tăng mạnh phải luôn kèm theo tỉ lệ tăng trưởng doanh số ít nhất là 25% trong quý gần nhất hoặc sự tăng tốc trong tỉ lệ tăng trưởng doanh thu trong ba quý gần nhất. Nhiều cổ phiếu vừa mới niêm yết trên thị trường có mức tăng trưởng lợi nhuận khổng lồ, đôi khi lên tới hơn 100 - 200% trong vài quý trước đó mặc dù mức tăng trưởng doanh thu chỉ tầm 5 – 7 %. Thời gian sau, giá cổ phiếu có thể tụt mạnh bởi con số lợi nhuận đã bị thổi phồng do sự cắt giảm chi phí, tiến bộ trong công tác nghiên cứu và phát triển, giảm phát từ các nguồn vốn dự trữ, quảng cáo, hoặc các hoạt động khác.

Do đó, trong dài lâu, tăng trưởng lợi nhuận phải được xác minh và đi kèm với trưởng doanh thu.

Ngoài ra, nếu bạn lo ngại về mức lợi nhuận chưa phù hợp với kỳ vọng về công ty bạn muốn đầu tư, hãy so sánh với mức lợi nhuận của các công ty thuộc cùng ngành khác. Các công ty bạn lựa chọn nên đạt top đầu trong số đấy.

3. Tiêu chí A – Annual Earnings Increases – Tỷ lệ tăng trưởng lợi nhuận hàng năm

Tiếp cận một cổ phiếu, bạn thường sẽ đánh giá kết quả hoạt động trong quá khứ của nó. Nhiều công ty có mức lợi nhuận cao trong một hoặc hai quý hiện tại nhưng có lịch sử giá cổ phiếu thấp lẹt đẹt, đó chỉ là một sự lóe sáng hiếm hoi, sớm vụt tắt, chứng tỏ công ty này là công ty kém chất lượng và chỉ đang cố gắng "thể hiện" một chút mà thôi.

Vậy nên, tỉ lệ tăng trưởng hàng năm là một tiêu chí tốt. Sự kết hợp giữa lợi nhuận tăng mạnh trong những quý gần nhất và đà tăng trưởng trong những năm gần đây sẽ cho thấy sức mạnh công ty đó

Những cổ phiếu của các công ty có mức lợi nhuận tăng đều trong suốt ba năm là cổ phiếu bạn nên cân nhắc.

Tỷ lệ tăng trưởng hàng năm phải đạt 25% trở lên. ROE hàng năm từ 17% trở lên.

Lịch sử cho thấy đa số các giai đoạn thị trường tăng trưởng trong vòng 2 đến 4 năm, sau đó chuyển qua giai đoạn suy thoái rồi lại bắt đầu tăng trưởng lại. Trước khi đầu tư, bạn cần cân nhắc kỹ về bản chất doanh nghiệp, tính chu kỳ của cổ phiếu bạn muốn mua và xác định được giai đoạn tăng trưởng của thị trường.

4. Chữ N: Yếu tố News trong phương pháp Canslim là gì?

Một doanh nghiệp sở hoặc kinh doanh một sản phẩm mới hoặc doanh nghiệp có bộ máy lãnh đạo tài năng, làm việc vì lợi ích của công ty và cổ đông sẽ được các nhà đầu tư đánh giá cáo.

Vì vậy, những yếu tố trên được đánh giá là những yếu tố thay đổi mới tác động đến quyết định mua cổ phiếu hoặc đầu tư vào một doanh nghiệp.

Tiêu chí chọn lọc cổ phiếu này khuyến nghị các nhà đầu tư mua cổ phiếu vào đúng thời điểm mà cổ phiếu đột phá khỏi khuôn nền giá tích lũy của nó. Điều này được giải thích có  thể là do việc tung ra những sản phẩm, đáp ứng tốt nhu cầu của thị trường hay doanh nghiệp được hưởng lợi từ bộ máy quản lý mới, chính sách vĩ mô thay đổi , sẽ hứa hẹn mang lại cho doanh nghiệp nhiều doanh thu và lợi nhuận hơn trong tương lai.

Những sự thay đổi của doanh nghiệp

4.1. Sự thay đổi về sản phẩm mới

Vì các doanh nghiệp sản xuất cần bắt kịp với nhu cầu thay đổi của người tiêu dùng vì họ không thể duy trì doanh nghiệp với các dòng sản phẩm truyền thống và hy vọng nó sẽ mang lại doanh thu đều đặn trong nhiều năm. Mặc dù trên thực tế, trong lịch sử, dựa vào vòng đời sản phẩm đã cho thấy một số loại sản phẩm tồn tại trong một thời gian dài, đôi khi nhiều thập kỷ.

Tuy nhiên...

Doanh nghiệp đều cần phải xem xét nhu cầu thay đổi của thị trường để có những thay đổi về sản phẩm cho phù hợp. Qua việc giới thiệu thị trường những sản phẩm mới kích thích tính tò mò của người tiêu dùng cũng như đáp ứng được sự thay đổi của thị hiếu sẽ giúp doanh nghiệp tăng doanh thu và phát triển nhanh chóng.

Cụ thể:

Trường hợp Vinamilk, doanh nghiệp cao cấp hóa sản phẩm và phát triển các sản phẩm hữu cơ như sữa tươi, sữa công thức và sữa chua từ nguồn sữa tươi hữu cơ để phục vụ nhu cầu người tiêu dùng chỉ riêng trong 9 tháng đầu năm 2019, Vinamilk đã ra mắt tới 17 loại sản phẩm mới, trong khi cả năm 2018, công ty này chỉ giới thiệu thêm 10 loại sản phẩm. Những động thái này cho thấy Vinamilk đã tích cực tìm kiếm các giải pháp khác nhau để khai thác nhu cầu rộng hơn từ người tiêu dùng nhằm mục đích cuối cùng là tăng doanh thu và tìm kiếm thêm lợi nhuận

4.2. Sự thay đổi về chính sách nhà nước 

Trong sản xuất, Nếu như khó khăn các DN nhỏ thường đề cập tới là tiếp cận vốn, đất đai, thị trường, khách hàng... thì với các DN lớn lại là rủi ro về thay đổi chính sách và thủ tục hành chính. Những chính sách được nhà nước ban hàng có tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của DN, nó có thể tạo lợi thế đặc biệt cho doanh nghiệp trong từng ngành xác định bởi chính sách nới lỏng hay giảm thuế nhưng cũng có thể làm giảm doanh thu của DN với chính sách giảm tiêu thụ sản phẩm DN đó.

Ví dụ như nghị định Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định xử phạt người tham gia giao thông có sử dụng rượu bia đã tác động không nhỏ tới các doanh nghiệp kinh doanh đồ uống có cồn như SAB và BHN

4.3. Sự thay đổi bộ máy quản lý

Các nhà đầu tư luôn mong đợi những thế hệ quản lý tươi trẻ có thể mang lại đổi mới tích cực và phù hợp với thị hiếu hiện thời cho doanh nghiệp có thể tham gia công ty dưới hình thức quản lý mới.

Đôi khi tất cả chỉ là một nhà quản lý có tư tưởng tiến bộ để biến một doanh nghiệp có lợi nhuận thành một công ty "tên lửa" làm thay đổi công ty.

Trên thực tế với những trường hợp thay đổi trên thế giới,  Xerox có thể đã gây bão trên thế giới thương mại với hệ thống máy tính Alto của họ bao gồm giao diện người dùng chuột và đồ họa đầu tiên hay chính đội ngũ quản lý mới của Apple và Apple đã nắm bắt khái niệm người tiêu dùng mua máy tính cá nhân và đưa doanh nghiệp của họ lên một tầm cao mới. 

4.4. Sự thay đổi về giá cổ phiếu

Một mức giá cao mới cũng có thể chỉ là nguyên nhân cần thiết để có một hiệu ứng khổng lồ. Theo phân tích kĩ thuật, khi một cổ phiếu đạt đến một tầm cao mới, đó có thể là thời điểm rất tốt để mua khi giá cổ phiếu đã "breakout" qua ngưỡng kháng cự kèm theo sự đột phá khối lượng. Động lực tăng giá tiếp của cổ phiếu là điều rất rõ ràng.

5. Chữ "S" đại diện cho tiêu chí "Cung và cầu"

 

Cũng như mọi hàng hóa khác trên thị trường, giá cổ phiếu cũng chịu sự tác động của luật cung-cầu. Theo phương pháp cung cầu, chữ "S" đại diện cho tiêu chí "Cung và cầu" Thể hiện sự tích lũy khối lượng lớn (mua) của các nhà đầu tư tổ chức, đặc biệt là những khoảnh khắc quan trọng như khi cổ phiếu hình thành và phá vỡ các mô hình giá.

Cung và cầu thể hiện hàng ngày trên thị trường chứng khoán. Lực cầu mạnh áp đảo lượng cung  sẽ đẩy giá cổ phiếu lên cao. Và lượng cung cổ phiếu lớn khi cầu yếu sẽ khiến giá giảm.

Trong số những cổ phiếu Oneil nghiên cứu tăng mạnh hơn thị trường, có tới 95% là những cổ phiếu với ít hơn 25 triệu cổ phiếu lưu hành. Sử dụng một nguyên tắc đơn giản của cung và cầu, sự giới hạn trong nguồn cung cổ phiếu là động lực để giá có thể dễ dàng tiến lên một mức giá mới.

Nếu cổ phiếu đang trên đà giảm giá và khối lượng giao dịch không tăng thể hiện không có áp lực bán ra đáng kể. Ngược lại nếu giá cổ phiếu tăng mạnh và khối lượng giao dịch tăng mạnh trên mức trung bình, điều đó cho thấy cầu đang áp đảo bên cung. 

Lưu ý:

• Doanh nghiệp đang mua lại cổ phiếu của chính họ (cổ phiếu quỹ) trên thị trường được cho là dấu hiệu tốt.
• Tại điểm đột phá lên khỏi vùng kháng cự, thì khối lượng giao dịch tại đó phải tăng tối thiểu 50% so với khối lượng giao dịch bình quân của 50 phiên trước đó
• Tỷ lệ free float càng lớn thì nguồn cùng càng lớn, do đó vè cơ bản là càng khó lên giá.
• Ở thị trường chứng khoán Việt Nam chúng ta nên giao dịch trung bình khoảng 120.000 cp/ 1 phiên trở lên. Thị giá càng thấp thì khối lượng giao dịch trung bình càng phải cao. 

Một ví dụ đơn giản khi ta xét các nhóm cổ phiếu thuộc ngành ngân hàng, tỷ lệ free float MBB (40%), TCB đạt 55%, SHB 85%, VPB 65%, trong khi tỷ lệ free float của cổ phiếu BID chỉ đạt 8% và VCB là 10% do các cổ phiểu này được nắm giữ chủ yếu bởi nhà nước và các cổ đông chiến lược, những cổ đông này ít khi bán cổ phiếu ra thị trường, nếu có bán họ sẽ phải công bố thông tin. Chính vì nguồn cung bị hạn chế nên theo tiêu chí chọn lựa của CANSLIM thì những cổ phiếu này sẽ có khả năng tăng giá nhiều hơn so với các cổ phiếu dư nguồn cung. 

Một công cụ có thể giúp chúng ta dễ dàng hơn trong việc phân loại cổ phiếu theo tiêu chí “S” trong phương pháp CANSLIM chính là chỉ số A/D rating. Đây là công cụ đo lường sử dụng khối lượng và giá cả để đánh giá xem một cổ phiếu đang được tích lũy hay phân phối. 

• Đường A/D tăng giúp xác nhận xu hướng giá tăng.
• Đường A/D giảm giúp xác nhận xu hướng giảm giá .
• Nếu giá tăng nhưng A/D đang giảm, nó báo hiệu sự yếu kém tiềm ẩn và tiềm năng giảm giá.
• Nếu giá của một tài sản đang giảm nhưng A/D đang tăng, nó báo hiệu sức mạnh tiềm ẩn và giá có thể bắt đầu tăng.

6. Lý do nên chọn nhân tố L -  Leader or Laggard ? – Dẫn đầu hay đội sổ?

Tất nhiên, mỗi người có một cách đầu tư riêng, có thể theo cảm tính hoặc phân tích kỹ càng. Nếu chọn một công ty dẫn đầu trong nhóm, vào đúng thời điểm, bạn sẽ có cơ hội nhận được mức tăng giá đáng mơ ước.

Nhưng nếu bạn mua một cổ phiếu chưa đến thời điểm biến động hoặc đang tụt giá, bạn nghĩ bạn mua với giá hời và thực tế là khả năng tăng giá của cổ phiếu ấy rất thấp. “High risk, high return” được nhắc đến khá nhiều trong đầu tư

Nhưng vấn đề ở đây là...

Bạn có thực sự tìm hiểu kĩ một doanh nghiệp non trẻ, thiếu kinh nghiệm vận hành để bất chấp rủi ro và đổ tiền nhiều tiền vào cổ phiếu đó?

Nếu không, hãy chọn những công ty dẫn dắt thị trường, đó không cần là một công ty lớn nhất, tên tuổi nhất, mà là công ty có mức tăng trưởng hàng quý, hàng năm, lợi suất trên vốn cổ phần, mức tăng doanh số và biến động giá lớn nhất. Công ty đó cũng cần cung cấp sản phẩm dịch vụ ưu việt và dành được thị phần từ tay đối thủ.

Có một chỉ số giúp nhà đầu tư nhanh chóng xác định đâu là cổ phiếu dẫn đầu hay đội sổ, đó là chỉ số sức mạnh giá tương đối (Relative Price Strength - RS): Chỉ số sức mạnh giá được tính dựa trên % thay đổi giá của tất cả cổ phiếu trên thị trường trong một khoảng thời gian. Sau đó được lượng hóa về điểm số từ 1 đến 99 điểm.

Chúng ta có thể hiểu nôm na như sau : Trên thị trường có 1000 mã cổ phiếu chúng ta bắt đầu tính % thay đổi giá trong  1 năm. Rồi sắp xếp lại tự cao đến thấp và bắt đầu chấm điểm từ thấp đến cao. Như vậy ở mức điểm 99 chúng ta có 10 mã và mã này nằm trong nhóm 1% cổ phiếu tăng mạnh nhất thị trường trong 1 năm.

Nếu chỉ số RS của công ty bạn chọn thấp hơn 70, thì nó có thể là kẻ đội sổ so với các cổ phiếu tốt nhất tồn tại trên thị trường. Điều này không có nghĩa cổ phiếu này không tăng giá, mà nếu có cơ hội tăng giá, có lẽ nó sẽ không tăng nhiều. Thông thường, những công ty đạt mức 80 đến 90 được xem như thể hiện rất tốt và thuộc nhóm dẫn đầu ngành cũng như thị trường.

7. Chữ I là gì?

I = Sự quan tâm của các tổ chức định chế tài chính lớn đến cổ phiếu: Sự bảo trợ của các tổ chức (Institutional Sponsorship).

Nhà đầu tư sẽ an tâm hơn để đầu tư khi cổ phiếu mà mình đầu tư cũng được sự quan tâm và mua vào của các tổ chức lớn, các thiết chế tài chính lớn và có uy tín.

Các quỹ ETFs và các quỹ đầu tư nước ngoài, các quỹ đầu tư lớn … nếu quan tâm và mua vào 1 cổ phiếu trên thị trường thì cổ phiếu đó đã được nghiên cứu rất kỹ và thông thường là sẽ có một xu hướng tăng khá mạnh.

Số lượng cổ đông tổ chức bao nhiêu là hợp lý?

Một doanh nghiệp hay ho không cần phải có thật nhiều cổ đông tổ chức, nhưng phải có ít nhất vài cổ đông như vậy. 10 có lẽ là con số tối thiểu hợp lý về số lượng cổ đông tổ chức mặc dù đa số các cổ phiếu đều có nhiều cổ đông tổ chức hơn rất nhiều.

Số lượng cổ đông tổ chức tăng lên: Một yếu tố then chốt khác cần biết là tổng số cổ đông là tổ chức lớn đang tăng lên hay giảm đi. Chi tiết chính yếu cần tìm hiểu là xu hướng trong những quý gần nhất. Mua những cố phiếu có số lượng cổ đông tổ chức tăng đều trong vài quý vừa qua luôn luôn tốt nhất.

Chất lượng: Việc có bao nhiêu tổ chức sở hữu 1 cổ phiếu đôi khi không quan trọng bằng việc có ai trong số những tổ chức đó là những đơn vị có uy tín và có tiềm lực mạnh trên thị trường hay không. Yếu tố này được gọi là chất lượng cổ đông. 

Những khoản đầu tư nhằm củng cố vị trí trong quý gần nhất: Một khoản đầu tư mới của một tổ chức lớn hiện tại được thực hiện trong quý gần nhất thông thường quan trọng hơn so với những khoản đầu tư đã kéo dài một thời gian lâu. Đó là vì khi một quỹ gia tăng số lượng cổ phiếu nắm giữ, như vậy ít có khả năng bán cổ phiếu ra trong tương lai gần. 

Cổ phiếu có bị “lệ thuộc quá độ” vào các tổ chức hay không?

Đối với những cổ phiếu như vậy thì hiểm họa là số lượng cổ phần thuộc về các tổ chức quá lớn và bạn thử hình dung khi các tổ tức đó đồng loạt thoái vốn  và là thoái theo hình thức bán trực tiếp trên sàn không qua thoản thuận, thì giá cổ phiếu sẽ trôi về đâu?

8. Chữ M: Market Direction: Xu hướng thị trường

Là nhân tố cuối cùng, nhưng có thể nói M (xu hướng thị trường) trong hệ thống CANSLIM là quan trọng nhất. Bạn có thể nắm giữ những cổ phiếu tăng trưởng tốt nhất thị trường, nhưng nếu xu hướng thị trường chung đang ở trong một xu hướng giảm, nó sẽ rất khó cho ngay cả những cổ phiếu tốt nhất để có thể duy trì nhịp tăng lên các vùng giá mới cao hơn.

Có thể hiểu một cách đơn giản: Nếu bạn mua một cổ phiếu khi thị trường đang trong một xu hướng tăng mạnh, bạn có một cơ hội 75% là đúng. Nhưng nếu bạn mua khi thị trường đang ở trong một xu hướng giảm, bạn có 75% cơ hội là sai.

Ba loại triển vọng thị trường chứng khoán

Thị trường có ba trạng thái có thể: xu hướng tăng được xác nhận (confirmed uptrend), xu hướng tăng dưới áp lực (uptrend under pressure) và điều chỉnh (market in correction).

Nếu bạn muốn thành công, bạn cần nhận thức được các điều kiện thị trường và thực hiện các điều chỉnh cần thiết.

Willam O'neil nói:

"Hãy học cách giải thích của biểu đồ giá và khối lượng hàng ngày của toàn thị trường. Nếu làm được như vậy bạn không bị rời xa thị trường, bạn thực sự chẳng cần quá nhiều thứ khác; còn không, bạn sẽ đi ngược với xu hướng của thị trường".

9. Lời kết

Thực tế, để tìm được một cổ phiếu hội tụ toàn bộ 7 yếu tố trên là rất khó, vậy nên, những yếu tố trên chỉ mang tính lý thuyết để lựa chọn cổ phiếu, và tìm ra những cổ phiếu gần đủ các yếu tố trên cũng đã đảm bảo rằng nhà đầu tư đã lựa chọn được danh mục ít rủi ro trong hàng ngàn mã cổ phiếu trên thị trường.