Fibonacci là công cụ thường hay được các nhà đầu tư theo trường phái phân tích kỹ thuật chứng khoán sử dụng, nó được sử dụng rất nhiều trong việc xác định hỗ trợ kháng cự của cổ phiếu. Bài viết sau đây sẽ giải thích khái quát về một số công cụ Fibonacci trong chứng khoán phổ biến và ứng dụng của nó.

Dãy số Fibonacci là gì?

Dãy số Fibonacci là một dãy vô hạn các số tự nhiên được bắt đầu từ 0 và 1, số đứng đằng sau là tổng của 2 số đứng đằng trước.

0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584, 4181, 6765….

Giữa các số tự nhiên này có một mối quan hệ đặc biệt giúp NĐT giao dịch chứng khoán bằng dãy số Fibonacci. Một số tính chất quan trọng nhất liên quan đến giao dịch bằng Fibonacci trong chứng khoán:

• Nếu chia một số cho số đứng trước nó, ta nhận được tỷ lệ xấp xỉ 1,618. Tỷ lệ này được sử dụng làm vùng kháng cự/hỗ trợ trong Fibonacci mở rộng. Ta sẽ học kỹ hơn về vấn đề này ở các phần sau của bài viết.
• Nếu chia một số cho số đứng sau nó, ta nhận được tỷ lệ xấp xỉ 0,618. Đây là tỷ lệ hình thành mức Fibonacci thoái lui 61,8%.
• Nếu chia một số cho số đứng sau nó 2 vị trí, ta nhận được tỷ lệ xấp xỉ 0,382. Đây là tỷ lệ hình thành mức Fibonacci thoái lui 38.2%.

Fibonacci trong phân tích kỹ thuật có nhiều dạng nhưng thường được dùng nhiều nhất là Fibonacci Retracement, Fibonacci Fan và Fibonacci Time Zones.

1. Fibonaci Retracement và ứng dụng

Fibonacci Retracement được dùng để xác định các vùng đảo chiều mà thị trường sẽ chấm dứt quá trình điều chỉnh hay hồi phục kỹ thuật (Retracement hay Pullback). Phản ứng của giá tại từng mức phản ánh tầm quan trọng của ngưỡng Fibonacci đó. Thường ngưỡng 38.2%, 50% và 61.8% là các ngưỡng mà giá có xu hướng đảo ngược nhiều nhất nên được gọi là tỷ lệ vàng (golden ratio).

Xác định xu hướng rất quan trọng trong việc sử dụng Fibonacci Retracement, trong giai đoạn thị trường tăng, 1 đường kéo dài từ điểm thấp nhất lên điểm cao nhất sẽ cho ta biết các ngưỡng thoái lui, đó chính là các điểm chúng ta cân nhắc mua vào. Ngược lại trong giai đoạn thị trường tăng, 1 đường thẳng kéo dài từ điểm cao nhất xuống điểm thấp nhất sẽ cho ta các ngưỡng bán ra khi hồi phục.

Mô hình đầu được vẽ khi xu hướng thị trường tăng. NĐT sẽ tìm khoảng cách giá thoái lui từ X tới A (từ đáy tới đỉnh) trước khi tìm được mức hỗ trợ và bật lên cao hơn (B). Các mức hỗ trợ là Fibonacci thoái lui với tỷ lệ hồi lại từ X tới A tương ứng 23,6%, 38,2%, 61,8% hoặc 78,6%.

Mô hình thứ hai được vẽ khi xu hướng thị trường giảm. NĐT sẽ tìm khoảng cách giá thoái lui từ X tới A (từ đỉnh tới đáy) trước khi tìm được mức kháng cự và điều chỉnh xuống thấp hơn (B). Điểm B có thể tương ứng với bất kỳ mức Fibonacci thoái lui nào được đề cập ở trên.

1.1. Sự dụng Fibonacci Retracement với các công cụ khác 

Việc sử dụng độc lập Fibonacci Retracement không phải bao giờ cũng hiệu quả, sử dụng kết hợp với các công cụ khác sẽ cho hiệu quả tốt hơn. Việc kết hợp hỗ trợ và kháng cự với Fibonacci Retracement là một trong những cách tốt nhất để biết điểm dừng và quay đầu của giá.

Ví dụ: kết hợp sự thoái lui của Fibonacci Retracement để xác định ngưỡng mua vào với công cụ MACD và RSI. Biểu đồ cổ phiếu CTG, vào ngưỡng thoái lui 61.8% và 50%, RSI đều trên 50 và đường MACD cắt đường signal từ dưới đi lên

1.2. Sự dụng Fibonacci Retracement với đường hỗ trợ và kháng cự

Những mức Fibonacci Retracement trùng với vùng hỗ trợ và kháng cự sẽ có xác suất là điểm quay đầu của giá cao hơn các mức khác.

Lưu ý: Những vùng hỗ trợ và kháng cự mạnh và gần nhất (gần về thời gian, không phải gần về biên độ) sẽ có ý nghĩa nhiều hơn những vùng kháng cự mạnh nhưng ở xa giá.

Ví dụ về cổ phiếu MWG, ngưỡng 76.4% thoái lui khi vẽ Fibo trong trend xuống sẽ là điểm bán tin cậy hơn khi mà ngưỡng này cũng là ngưỡng kháng cự được hình thành trước đó. 

1.3. Sử dụng Fibonacci Retracement với đường xu hướng

Một công cụ kỹ thuật khác hỗ trợ và kháng cự, có thể kết hợp tốt với công cụ thoái lui Fibonacci là đường xu hướng. Công cụ Fibonacci Retracement hoạt động tốt nhất khi thị trường đang có xu hướng và bạn xác định chính xác xu hướng đó.Trend line hỗ trợ bạn đi đúng xu hướng, tránh việc “gãy trend” lúc nào mà không biết vì bạn quá mải mê với Fibonacci Retracement. Vì vậy việc kết hợp Fibonacci Retracement với trend line là rất có ý nghĩa, thực sự có ý nghĩa trong việc giao dịch

Chiến lược: Hãy đặt lệnh tại mức Fibonacci Retracement có sự hỗ trợ hoặc kháng cự từ đường trend line, đây là điểm có xác suất cao giá sẽ quay đầu và tiếp tục xu hướng” hiện tại.

Ví dụ về sử dụng đường xu hướng kết hợp với Fibo, đường xu hướng được vẽ khi có 2 điểm, điểm thoái lui ở ngưỡng 23.6% đồng thời chạm với đường xu hướng tăng được vẽ trước đó cho điểm mua đối với cổ phiếu DGW

1.4. Sử dụng Fibonaci Retracement với nến Nhật

Ngoài các công cụ bên trên, một công cụ khác cũng khá hữu hiệu khi sử dụng kết hợp với Fibo Reatracement đó là các mẫu hình nến Nhật đảo chiều.

Ví dụ: Điểm mua cổ phiếu BID tại các ngưỡng thoái lui 61,8% và 50% khi hình thành đồng thời các mẫu hình đảo chiều Engulfing, Piercing Pattern và Inverted Hammer.

Chúng ta hoàn toàn có thể kết hợp tất cả các công cụ trên để tìm ra các điểm mua vào/bán ra tin cậy nhất.

2. Fibonacci Extension và ứng dụng

Ở trên, tác giả đã giới thiệu đến các bạn công cụ Fibo được sử dụng phổ biến nhất là Fibonacci Retracement trong việc xác định điểm bật lại của xu hướng, trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu một công cụ mạnh mẽ không kém đó là Fibonacci Extension.

Như chúng ta đã biết, nếu sử dụng công cụ Fibonacci Retracement để tìm điểm bật lại của xu hướng giúp ta xác định thời điểm để tham gia vào xu hướng đang hiện hữu, thì công cụ Fibonacci Extension sẽ giúp chúng ta xác định điểm  dừng của xu hướng để chúng ta tìm điểm ra khỏi xu hướng đó. Nói một cách trực quan hơn, trong 1 xu hướng tăng, Fibonacci Retracement tìm ra thời điểm thị trường điều chỉnh để chúng ta mua vào, Fibonacci Retracement sẽ tìm ra thời điểm để chúng ta chốt lời (bán ra )trong chính xu hướng đó. Ngược lại, trong xu hướng giảm, Fibonacci Retracement giúp ta tìm được điểm bán khi giá hồi lại, và Fibonacci Extension giúp chúng ta mua vào.

Trong xu hướng tăng (từ điểm 1 đến điểm 2), điểm 2 đến điểm 3 là sự điều chỉnh của xh hướng tăng, Fibonacci Extension sẽ cho các điểm bán ra lần lượt là 0.236, 0.382, 0.5, 0.618, 0.786, 1, 1.618, 2.618, 3.618 và 4.618. Trong đó điểm ra sẽ dao động phần nhiều trong các ngưỡng từ 0.618 đến 1.618. Các ngưỡng thấp hơn hoặc cao hơn thường dễ bị nhiễu hoặc khó đạt được. Tương tự như trong xu hướng giảm.

2.1. Cách vẽ Fibonacci Extension

Trong xu hướng tăng, kéo từ điểm A đến điểm B (xu hướng chính) và dừng lại tại điểm C (từ B đến C là sự điều chỉnh của xu hướng tăng). Tương tự với xu hướng giảm.

2.2. Vận dụng Fibonacci Extension kết hợp với các ngưỡng kháng cự - hỗ trợ

Tương tự như Fibonacci Retracement, việc sử dụng độc lập Fibonacci Extension sẽ đem lại hiệu quả không cao do các ngưỡng của Fibonacci được hình thành với nguồn gốc số học, sử dụng kết hợp với các công cụ sau đây sẽ mang lại hiệu quả lớn hơn nhiều.

Các ngưỡng tính toán ra trong Fibonacci mang ý nghĩa số học, tuy nhiên khi được kết hợp với các ngưỡng hỗ trợ - kháng cự, nó sẽ cho tín hiệu đáng tin cậy hơn, tương tự như khi chúng ta sử dụng với Fibonacci Retracement. Các ngưỡng hỗ trợ - kháng cự càng gần với vùng phân tích sẽ càng cho tín hiệu chính xác hơn.

Ví dụ biểu đồ cổ phiếu BID, vẽ Fibonacci Extension từ điểm A đến B rồi dừng lại tại điểm C, xu hướng hiện tại đang là xu hướng tăng, giá vận động đi lên đến ngưỡng 76.4% gặp ngưỡng kháng cự là đỉnh cũ được hình thành trước đó, đây là tín hiệu Bán khá tin cậy để chốt lời tại mức giá 36.000 đồng.

Ví dụ sử dụng Fibonacci Extension trong xu hướng giảm, biểu đồ cổ phiếu STB, nối từ điểm A đến điểm B (xu hướng xuống), rồi dừng tại điểm C, sau đó giá quay lại xu hướng xuống và rơi đến ngưỡng Fibonacci Extension 76.4% trùng với ngưỡng hỗ trợ được hình thành trước đó (đây là ngưỡng hỗ trợ chắc khi giá được test lại nhiều lần), đây chính là thời điểm cho tín hiệu Mua tốt ở mức giá 11.200đ.

2.3. Sử dụng Fibonacci Extension kết hợp với đường kênh giá

Đường kênh cũng là một công cụ kết hợp rất tốt với các ngưỡng của Fibonacci Extension, trong xu hướng tăng, 1 đường kênh (song song với đường xu hướng) sẽ là ngưỡng kháng cự tốt, nếu trùng với 1 trong các ngưỡng của Fibonacci Extension, đây sẽ là điểm Bán khá tin cậy. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp đều cho điểm Bán tin cậy bởi đường kênh đôi khi có thể được phá vỡ nếu xu hướng tăng hiện tại quá mạnh mẽ.

Ví dụ: kéo từ điểm A đến B rồi đến C để vẽ Fibonacci Extension cho biểu đồ giá cổ phiếu PLX, đường xu hướng được vẽ từ A đến C và đường kênh được vẽ song song từ điểm B, giá PLX vận động đi lên đến ngưỡng 161.6% chạm đường kênh cho tín hiệu Bán khá tin cậy.

Ví dụ: sự thất bại khi sử dụng đường kênh, biểu đồ giá cổ phiếu BVH, Fibonacci Extension được vẽ theo thứ tự từ A đến B rồi dừng tại điểm C, đường xu hướng tăng được vẽ từ A đến C và được kiểm nghiệm khá nhiều lần, cho thấy đây là 1 đường xu thế rất đáng tin cậy, đường kênh được vẽ từ điểm B song song với đường xu hướng, giá chạm các ngưỡng Fibo Ext nhưng vẫn vận động đi lên, và nếu bán tại các ngưỡng chạm với đường kênh, sẽ cho lợi nhuận thấp hơn bởi giá vẫn còn lên rất mạnh.

Trong xu hướng xuống, đường xu hướng được vẽ bằng cách nối các đỉnh trên đồ thị, đường kênh sẽ là đường song song nối các đáy, nếu giá vận động chạm các ngưỡng của Fibo Extension đồng thời chạm đường kênh, đây sẽ là tín hiệu Mua khá tin cậy.

Ví dụ: sử dụng Fibonacci Extension trong xu hướng giảm xác định điểm vào đối với cổ phiếu PTB

2.4. Sử dụng Fibonacci Extension với mô hình nến Nhật

Nến Nhật có rất nhiều các mẫu hình đảo chiều tại các đỉnh đáy, đây là một công cụ vô cùng mạnh mẽ nếu kết hợp với Fibo Extension.

Ví dụ: giá cổ phiếu HDG gần chạm ngưỡng 161.8% hình thành mẫu hình Dark Cloud cover, đây là mẫu hình nến Nhật đảo chiều tại đỉnh, tạo điểm Bán khá tin cậy.

Ví dụ: cổ phiếu SHS tạo điểm Bán khi hình thành mẫu hình Hanging man đảo chiểu tại đỉnh, mẫu hình này rất tin cậy khi còn có phiên xác nhận phía sau (kết hợp cả 2 nến cho mẫu hình Engulfing), tuy giá cổ phiếu mới chỉ tiệm cận ngưỡng 161.8%

2.5. Sử dụng Fibonacci Extension với một số công cụ khác

Fibonacci Extension cũng có thể kết hợp khá tốt với một số công cụ khác như MACD, RSI hay MFI,v.v…

Ví dụ: điểm Mua được hình thành khá tin cậy khi giá chạm ngưỡng 76.4% của Fibo Extension, trong khi chỉ báo dòng tiền MFI xuống dưới ngưỡng 20 và chỉ số sức mạnh tương đối RSI xuống dưới ngưỡng 30, đây là 2 chỉ báo cho thấy cổ phiếu VPB đang bị quá bán (oversold).

Kết luận: Fibonacci Extension khi được kết hợp với càng nhiều công cụ, sẽ càng cho tín hiệu mua càng đáng tin cậy, do đó phương án phù hợp nhất chính là kết hợp tất cả các công cụ ở phía trên.

Ví dụ: trong xu hướng giảm của chỉ số VNindex, Fibo Extension được vẽ từ điểm A đến B rồi đến C, 2 điểm Mua đáng tin cậy được hình thành khi chạm ngưỡng Fibo 76.4%, đồng thời chạm ngưỡng hỗ trợ được hình thành không lâu trước đó, Vnindex cũng tạo mẫu hình đảo chiều tại đáy Engulfing và chỉ báo RSI đang ở ngưỡng quá bán.